این مطلب را مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل مطرح و عنوان کرد: «براساس کاوش‌های باستان‌شناسی صورت گرفته در این محوطه تا به امروز چندین ترانشه در مرکز و دیگر جبهه‌های این تپه زده شده که آثار تاریخی فرهنگی و لایه‌های باستان شناختی متعددی را در جای جای آن نمایان ساخته است.»

نادر فلاحی از جمله مهمترین یافته‌های فرهنگی در محوطه تاریخی قره‌ حسنلو به ساختارهای معماری با دیوارهای خشتی و سنگی در کنار تدفین انسانی متعلق به عصر آهن اشاره و اضافه کرد: «این آثار تاریخی بدست آمده تعلق این آثار را به ادوار عصر آهن اثبات می‌کند. امید است با ادامه مطالعات و کاوش‌های باستان‌شناختی بتوان توالی فرهنگی در این تپه و همچنین ارتباطات فرهنگی آن با سایر محوطه‌های دیگر را مطالعه و شناسایی کرد.»

او با اشاره به ساخت مجتمع تولید آهن اسفنجی و فولاد شرکت ایرتیک در زمینی بالغ بر 100 هکتار واقع در جاده آبی‌بیگلو به عنوان یکی از طرح‌های اقتصادی مهم صنعتی استان افزود: «باتوجه به نام‌گذاری سال 1400 به نام سال «تولید، پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها» توسط مقام معظم رهبری، به منظور عمل به منویات رهبر فرزانه برای رفع موانع موجود در مسیر ساخت مجتمع تولید آهن اسفنجی اقدام به کاوش باستان‌شناسی با هدف آزادسازی محوطه و انجام فعالیت‌های تولیدی و ایجاد اشتغال کردیم.»

کاوش های باستان شناسی قره حسنلو، راهی برای شناخت فرهنگ‌ عصر آهن 

مطالعات باستان‌شناسی در محوطه تاریخی قره‌حسنلو باهدف تعیین توالی فرهنگی، بازسازی تاریخی و شناخت تمدن‌‍‍‍‍های باستانی صورت می‌گیرد.

معاون میراث‌فرهنگی استان اردبیل نیز با بیان این مطلب گفت: «استان اردبیل با توجه به غنای تاریخی و واقع شدن در مسیر شاه‌راه تجاری فرهنگی قفقاز از جمله مناطق مهم از منظر باستان‌شناسی است.»

سید روح اله محمدی عملیات باستان‌شناسی را شامل بررسی، شناسایی آثار، لایه‌نگاری، کاوش و عملیات نجات‌بخشی برشمرد و اضافه کرد: «در عملیات نجات‌‍‍‌‌بخشی محوطه باستانی قره حسنلو انتظار می‌رود با تداوم کاوش‌ها، شناخت ما از فرهنگ‌های عصر آهن دشت اردبیل بیشتر شود.»

او مطالعات باستان‌شناسی در این حوزه را به دلیل واقع شدن دشت اردبیل در حد فاصل کریدور ارتباطی باستانی قیزیل اوزن از یک سو و دشت مغان از سوی دیگر در تبیین ارتباطات فرهنگی در هزاره‌های سوم تا اول قبل از میلاد بسیار مثمر ثمر دانست.

محمدی با بیان اینکه بر روی تپه مذکور هیچ‌گونه حفاری غیرمجازی صورت نگرفته و سطح تپه به همان شکل طبیعی و هموار خود باقی مانده است، افزود: «از نظر وضعیت توپوگرافی، این تپه تا حدودی طرحی نیمه مدور دارد، با توجه به بیشترین ارتفاع آن که در مرکز تپه قرار گرفته، نسبت به سایر جهات، دارای شیب نسبتا ملایمی است. شیب تپه تا امتداد دشت اردبیل تداوم یافته و به نظر می‌رسد که حدود و حریم آن در گذشته بیشتر از این نیز بوده باشد. »

او خاطر نشان کرد: «سطح دشت اردبیل را رسوباتی در طی ادوار مختلف زمین‌شناسی فرا گرفته اما با توجه به شناسایی آثار فرهنگی از جمله معماری خشتی در لایه های نخستین، تراکم این رسوبات بر روی سطح تپه کمتر است. بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت که محدوده تپه قره‌حسنلو در گذشته، نسبت به سطح نخستین دشت اردبیل، بیشتر از حد امروز نیز بوده است. »

تداوم کاوش‌های نجات‌بخشی قره حسنلو  تا 20 اسفند

عملیات کاوش‌های نجات‌بخشی محوطه تاریخی قره حسنلو با اخذ مجوزهای لازم از پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری از ششم بهمن ماه جاری آغار شده و تا بیستم اسفندماه سال جاری ادامه دارد.

سرپرست هیت کاوش نجات‌بخشی محوطه تاریخی قره حسنلو نیز با بیان این مطلب خاطرنشان کرد: «تلاش می‌شود در زمان تعيين شده جامع‌ترين اطلاعات از این محوطه باستانی برداشت شود. برهمين اساس انتظار می‌رود با ايجاد ترانشه‌هایی در ابعاد وسيع و بخش‌های مختلف محوطه، اطلاعات جامع از وضعيت يافته‌ها و لايه‌های فرهنگی محوطه کشف و شناسايی شود.»

فریبرز طهماسبی با بیان اینکه تابه امروز براساس نتايج کاوش ترانشه‌ها شواهدی از ساختار معماری اوليه محوطه به دو شيوه ساختار خشتی و سنگی شناسايی شده است، گفت: ««ساختارهای خشتی به شکل ديوارهای عريض بوده که با ملاط گل بهم چسبيده شده‌اند. اين ديوارهای خشتی به نظر می‌رسد قسمتی از ساختار معماری فضاهایی باشد که بخش‌هایی از آن در این کاوش به دست آمده است.»

او با اشاره به کشف شواهدی از يک تدفين انسانی در این کاوش باستان‌شناختی محوطه، بیان داشت: «اين تدفين انسانی به شيوه طاق باز  و گور چاله‌ای بوده و به نظر  می‌رسد متعلق به دوران تاريخی و مردی در حدود سنی 30 تا 35 سال باشد.»

طهماسبی گاه‌نگاری محوطه را براساس يافته‌های سفالی متعلق به عصر آهن 1 و 2 عنوان و خاطر نشان کرد: «با تداوم کاوش‌های باستان‌شناختی در این محوطه، انتظار می‌رود وضعيت ساختارهای معماری و کاربری فضاها و گاه‌نگاری نسبی آن روشن‌تر شود.»

گزارش: سیده زهرا حسینی